Co Święta Bożego Narodzenia mają wspólnego z maturą? Czyli kilka słów o jemiole (Zadania maturalne)
Prawie wszyscy wiedzą, że jemioła to świetny pretekst do pocałunku ukochanej osoby. Znacznie mniej osób wie, że jemioła należy do półpasożytów. Posiada bowiem zimozielone liście (czyli nie opadają na jesieni) dzięki którym, w czasie fotosyntezy produkuje substancje odżywcze, a jednocześnie „kradnie” od swojego gospodarza wodę i sole mineralne przez specjalne ssawki.
A już naprawdę nieliczni wiedzą, że jemioła bogata jest w tyraminę – jedną z aromatycznych biogennych amin. Aminy aromatyczne należą do klasy neurotransmiterów nazywanych katecholaminami, które zdefiniowane są przez obecność pierścienia katecholowego i bocznego łańcucha aminowego. Obok wspomnianej tyraminy, będącej hormonem tkankowym, do katecholamin zaliczamy również dopaminę, adrenalinę i noradrenalinę.
Teraz czas na maturalną dygresję, bo jeśli komuś tyramina kojarzy się z tyrozyną, to świetnie! Tyramina jest bowiem pochodną tyrozyny, czyli aminokwasu powstającego w procesie hydroksylacji fenyloalaniny. Jeśli dalej nie potrafisz sobie przypomnieć, to koniecznie powtórz sobie bloki metaboliczne powodowane przez mutacje w szlaku przekształceń fenyloalaniny w melaninę. Według podstawy programowej powinieneś umieć określić na podstawie analizy rodowodu podłoże genetyczne fenyloketonurii i albinizmu. Zatem na wszelki wypadek przypominamy, że obie te choroby dziedziczą się w sposób autosomalny recesywny. Dla zainteresowanych zadaniami maturalnymi przygotowaliśmy wybór kilku zadań związanych z tymi tematami
Matura Maj 2015, PR, (nowa podstawa) – Zadanie 8.
Na rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych, zimozielonych liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody, zjadane przez ptaki i przenoszone z drzewa na drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi. Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one charakterystyczne organy – ssawki wrastające poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której czerpią wodę i sole mineralne.
8.1. (0–1)
Uzasadnij, że jemioła jest półpasożytem. W odpowiedzi uwzględnij dwie
przedstawione w zadaniu cechy jej budowy
.……………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
8.2. (0–1)
Podaj nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki, z
których jemioła czerpie niezbędne substancje.
Nazwa tkanki przewodzącej: ……………………………………………………………………..
Nazwa komórek: …………………………………………………………………..
Odpowiedzi : Kliknij Tutaj
Matura Czerwiec 2016, PR, (nowa podstawa) – Zadanie 2.
Lektyny to białka występujące w komórkach różnych organizmów, np. roślin i grzybów. Wiele lektyn działa toksycznie na komórki i hamuje ich namnażanie. Ich właściwości są przedmiotem badań w terapii nowotworów. Jedną z najlepiejpoznanych toksycznych lektyn jest rycyna, która ma właściwości enzymatyczne (RNA-glikozydazy) i powoduje dezaktywację rybosomów. Wśród lektyn pochodzenia roślinnego są też takie, które wykazuj stosunkowo niską cytotoksyczność i jednocześnie wysoką aktywność immunostymulującą , np. lektyny uzyskane z jemioły. Powodują one wzrost liczby i aktywację limfocytów T, aktywację makrofagów, indukują produkcję cytokin przez limfocyty Th i namnażanie limfocytów B, a ponadto pobudzaj rozwój grasicy. Preparaty z jemioły zostały dopuszczone do stosowania terapeutycznego i podaje się je jako leki wspomagające nie tylko pomocniczo w terapii nowotworów, lecz także nosicielom HIV oraz chorym na AIDS.
Na podstawie: G. Końska i wsp., Możliwości zastosowania lektyn w diagnostyce i terapii. Cz. II. Zastosowanie terapeutyczne, „Przegląd Lekarski” 2008/65/5.
2.1. (0–1)
Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego rycyna będzie silniej działać na komórki
nowotworowe niż na zdrowe komórki organizmu.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego preparaty z jemioły można wykorzystać w terapii
wspomagającej leczenie osób chorych na AIDS. W odpowiedzi uwzględnij skutki
działania HIV w organizmie człowieka.
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.3. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdania dotyczące wytwarzania limfocytów Th – wpisz w
wyznaczone miejsca właściwe określenia wybrane z wymienionych.
grasica żółty szpik kostny czerwony szpik kostny limfocyty B limfocyty T
W ………………………………… , z komórek prekursorowych, powstają …………………………….. .
Limfocyty te wędrują następnie do …………………………………………….. , gdzie przekształcają
się w odpowiednie rodzaje limfocytów T h i nabywają w ten sposób kompetencji
immunologicznych.
Odpowiedzi : Kliknij Tutaj
Matura Czerwiec 2018, PR, (stara podstawa) – Zadanie 24.
Na uproszczonym schemacie przedstawiono szlak przekształceń aminokwasu fenyloalaniny. Nad strzałkami numerami I i II zaznaczono blokady metaboliczne wywołane mutacjami, a poniżej wymieniono nazwy różnych chorób o podłożu genetycznym
Choroby genetyczne:
mukowiscydoza galaktozemia albinizm daltonizm fenyloketonuria
Spośród wymienionych nazw chorób genetycznych wybierz i zapisz nazwy tych,które mogą być skutkiem blokad metabolicznych przedstawionych na schemacie.
Blokada metaboliczna I: ………………………………………………………………………………….
Blokada metaboliczna II: ………………………………………………………………………………..
Odpowiedzi : Kliknij Tutaj
Powodzenia w przygotowaniu do matury życzy zespół Naukowców Dwóch !>
